Editor Picks


widgeo.net

Monday, July 21, 2014

NUNNA TIRHKOH NGE THIHNA TIRHKOH ZAWK? “The missionaries are the preachers of The old hell-fire and brimstone…”


NUNNA TIRHKOH NGE
THIHNA TIRHKOH ZAWK?
“The missionaries are the preachers of
The old hell-fire and brimstone…”
         Sir. Dr. David Frawley
Buatsaihtu:
Ramthanga Khawlhring Midāng
 THU THIN TI ṬHÃWNG CHU

*     Isua betute chuan America leh Australia ram neitu hlunte chu rawva takin an suat chiam a, an thah bang chu tlemte an ni.
*     Bhārat (India) mite sum pawh chêng tluk-leh-ding-awn 500 zet chu Isua betute rama bank-te chuan an hneh chhuh.
Isua thusawi hi lo en ila, “Khawvelah hian rem lentir tura lo kal emaw min ti suh u; rem len tir tura lo kal ka ni lo va, khandaih len tir tura lo kal ka ni zawk. Mi a pa do tir turin, fanu a nu do tir turin, mo a pi do tir turin lo kal ka ni a sin.” a ti a ni. (Matthaia 10:34, 35)
          He thu aṭang pawh hian Isua kha remna palai a ni lo tih chiang takin a lang fiah nghal a ni.

ROSUM TAWKTARH POLICY HMANGA HMALAKNA
          Isua betute hian ram dang aṭangin cheng maktaduai chuang fe an dawng ṭhin a; chu’ng sumte chu Bhārat (India) rama mi retheite hi Isua betu pawla an lakluh theih nan tawktarh-ah an hmang a. He an sakhua, tuipui ral lehlam aṭanga an lakluh hi a darh zau theihna tur a nih dawn phawt chuan eng  hmanrua pawh an hmang thiang a ni: silai keng ve ṭhintu hel hote hial pawh an ruai hreh lo tih hi a chhui chiang mite chuan an sawi a ni. An hmalak dan ber chu mahni hnam sakhua betu mi chhumchhia tê tê, sakhaw chungchanga hriatna nei chau ve tak takte chu an bitum a. Thuziak hrang-hrangte leh lehkhabute an sem chur chur mai a ni. A chhan chu an sakhaw thu leh hlate hi a darh zau loh mawlh an hlau a ni ber mai.
          An thurin innghahna Bible-in a sawi dan chuan Juda nula pakhat, Mari (Mariyam an ti bawk) chu a pasal neih hmain a rai a. Chutia a rai chung chu Josefa ti-a an koh, thing mistiri nen an innei a. A nau pai chu a hrin chuan a hmingah Isua (Yeshuwa) an sa ta a. Hetia Mari rai dan hi Mizo thawnthu-a Palova (Chhuanvawra an tih tâk) thu nen pawh khan a inzul phian awm e. Tichuan Isua (Yeshuwa) chu a lo puitlin chuan an Juda sakhaw hruaitu dukdak lote chu a sawisel ṭhin a. Chuvang chuan an sakhaw hruaitute chuan an hua a, a chung thu an rel a, tihhlum tlak ni a an hriat avangin Roman sipaite an khenbehtir a. An sawi zel dan phei chuan a thih hnu ni thum tûkah a lo tho leh a, ni 40 chhung leiah a awm a, chu mi hnu chuan vanah a lawn chho a. Chuta ṭang chuan rorel turin a lo kal leh dawn an ti a. He thu ngai leh ngai hlir mai hi kum 2000 chuang zen zawn chu an insawi thiam siak ta luih luih a, an la sawi leh zel turah ngai bawk ila. Anni chuan he thu hi Pathian thu nung anga an ngaih theihna tura an thluak sûksak an nih tawh avangin an la sawi mek zel a. Nimahsela, an nun tuihalna erawh chu a reh lo teh chêk a niang chu, sum leh paiah an in tlansiak leh ta ruih ruih mai a. Sum chu hmuh theih Pathian ang thawthânga an ngaih tawh avangin, an nun chu tuihalnain a khat a; ṭhalai tam tak phei chu ruihhlova inhnangfâkin an tãl buai mêk a nih hi!  Engtin tak chuan han kal zel ang maw?
AN RIN DAN HRANG HRANGTE:
*     An Pathian suangtuah dan ‘concept’ hi a mak ang reng hle mai a, an Pathian chuan sa leh sathaute hi a ei ve ṭhin a ni awm asin. [Ayyub (Joba) 42:7,10]
*     An Pathian chuan Vegetarian hi a ngaina lo a, Non–Vegetarian a ngaisang zawk a ni ang chu, Kaina khan thlai leh buh a hlan a, a lo pawm lova. Abela’n beram a hlan a, sa nge nge, a tui a ti deuh a ni ang a chhâng ta a nih kha. (Genesis 4:3-5)
*     An Pathian chuan kawrfual hlai pui a ha a ni awm e. (Isaia 6:1)
*     Huanah te pawh a leng khawthâwng ṭhin a ni awm e. (Genesis 3)
*     An Pathian biakinah chuan rukru an luh palh hlauh loh nan kawngkhar vengtu atan vantirhkohte zinga thla pahnih nei chi ni a an ngaihruat, Cherub (Kherub= חרובּ)-ho meuh pawh an awm a ṭul a, venghimtu dang an awm lo nge, a ngaihtuahawm deuh te pawh a ni mahna.
*     (Ezekiela 10:19)
*     An Pathian chuan vanram ni a an sawiah amah vengtu sipai sakawr chungchuang chi maktaduai 200 zet a nei a ni awm e. (Thupuan 9:16)
*     An Pathian chuan khandaih seipui kengin a hmelmate a do ṭhin niin an sawi. (Isaia 27:1)
*     An Pathian hi a dangdai ve khawp a, a chãng phei chuan mihringte pawh a do hneh lo ṭhin a ni awm e. “Tin, LALPA chu Juda hnênah a awm a; tichuan tlâng rama chengte chu an hnawt bo vek a; ruama chenghote erawh chu thir tawlailirte an neih avângin an hnawtchhuak thei lo a ni.” (Roreltute 1:19)
*     An Pathian chuan Juda nu Mari lak aṭangin fapa pakhat chauh a nei a ni ang, a dang sawi belh tur an awm lo. (Johana 3:16)
*     An Pathian fapa mal neih chhun ni a an sawi Isua khan zu a in ve ṭhin si a, Zu khap burna dan chu a chelek ve lo niin a lang. (Matthaia 11:19)
*     An Pathian Isua chuan amah dodaltute chu a mithmuh ngeia thah turin thu a la pe dawn niin a sawi. (Luka 19:27)
*     An Pathian chuan mihringte lungrual taka an awmho chu a thîk a ni chêk ang chu, a tibuai a, an innghirngho theih nan an ṭawng a tih hran sak vek a ni awm e. (Genesis 11:5-9)
*     An Pathian chuan mihringte hi ruaite a ṭheh sak a, zu te pawh a intir ṭhin niin an zawlnei Yashayah chuan a sawi. (Isaia 25:6)
*     An Pathian chuan mihringte hi rorelna in (High Court a ni deuh ber ang chu) ah an ro a rel sak ṭhin. (Ezekiela 17:30)
*     Mite’n an hnamzia rema Pathian an be ṭhin te leh Hebrew-hote’n an Juda tih dan ang khera an tih loh chuan an Juda Pathian chu a lo thinur ṭhin. (II Lalte 22:17)
*     An Pathian chuan hnam dang hmeichhe pawisawi lote leh naupangte bâkah ran rual thlengin nunrawng leh rawva taka that turin Juda-ho chu thu a pe. (I Samuela 15:3)
*     An Pathian chuan Juda-ho chu an va beih tur hnam zinga mi nupui leh fanute chhuh sak a phal. (Deuteronomy 20:14,15)
*     An Pathian chuan mi nupuite pawh ni se an saruakna tilanga mualpho taka siam a phal (Isaia 3:17-26 & 47:1-3)
*     An Pathian chu a thiltih dik lovah a inchhir ṭhin. (I Samuela 15:11)
*     An Pathian chuan thil a tih ngãi a ti kual ṭhin. (Thuhriltu 3:15)
*    An Pathian chu van thengreng pilril khawi emaw laiah khian ram neia awm a nih vang nge, leiah hian a vakvai kual ṭhin a ni awm e. (I Chronicles 17: 4-6)
*     An Pathian chu mihring pangngai anga chak vak lo a ni emaw ni, Jakoba nen khan zankhua-in an inbuan a, an inhneh tawk hle niin an sawi. (Genesis 32: 24,25)
*     An Pathian chuan ṭhian bik leh hmelma bik a nei a ni ang chu, a hmelmate chunga phuba la turin ban phar meuhvin thu a tiam niin an sawi. (Deuteronomy 32:40-42)
*     Hebrew-ho ngaihdanah chuan Pathian hi an awm thluah a, an Juda Pathian hi an zinga Pathian chungnung tak, rorelna kengkawhtu niin an sawi. (Sam 82:1-)
*     An Pathian chu mi fel zawng zawng leh misual zawng zawngte hmelma a ni a, an za in a ti boral dawn an ti. (Ezekiela 21:4, 5)
*     An Pathian chu a faifuk ve ṭhin an ti. (Zakaria 10:8)
*     An Pathian chu ṭhuro angin chung lam aṭangin a rawn thlãwk thla niin an sawi. (Luka 3:22)
*     An Pathian chuan dawhkan leh ṭhutthleng (maicham ang chi hi) a nei ve thlap. (Malakia 1:7)
*     An Pathian chuan a mite chu zu in turte a pe ṭhin a ni awm e. (Joela 2:19)
*     An Pathian chuan doctor hna lam pawh a thawk ṭhin a ni awm e. (Jeremia 33:6)
*     An Pathian chu mihringte kianga awm lovin van sangah a awm daih niin an sawi. (Thuhriltu 5:2)
*     An Pathian chuan mite chu zu a pe ṭhin niin  an sawi na a, an tirhkoh Paula (Shaul)-a khan zu in mite chu chhandamna chang lo tur an ni a ti thung lawi si a ni. (I Korinth 5:11)
*     An Isua biakna thurin hi lemderna hmang emaw, ngamthlemna hmang emaw pawha puandarh hi an tan a thiang. (Philippi 1:18)
*     An Pathian chuan an Chawlh Ni (Inrinni hi a ni ang chu), he ni-a hnathawk emaw, mei chhem emaw chu that hmiah turin thu a pe. (Exodus 35:1-3)
*     Isua betute hian khawvel hi kum 6000 vel leka upa angin an chhût a, mahse Science erawh chuan kum maktaduai 200 zeta upa a nih thu a tarlang thung si a, an Bible hi a scientific lo hle kan ti dawn nge, a Bible kum chhûttute hian an chhût naupang lui ve hrim hrim zawk?
*     Kan chenna lei (earth) hi a upa tawk ang tih a hriatna chu Bhārat (India) leh Sri Lanka inkara Ayodhya rambial lal fapa Rāma’n lei a dawh, ‘Ramasetu’ an tih khu USA rama NASA-hote satellite chuan kum maktaduai khat leh nuai sarih kal ta-a mihring kutchhuak ngei a nih thu a nemnghet a ni.
*     Hebrew-ho lehkhabu Torah leh Isua betute lehkhabu-in a tarlan dan chuan Pathian hi pakhat mai ni lovin an awm deuh ṭeuh a ni awm e.
*     Hebrew-ho chuan vantirhkoh thla pahnih nei chi Cherubim (Kherubim)-ho leh thla paruk nei chi Seraphim-ho hi awmin an ring a, an Pathian sipaite leh ṭhuihhruaite niin an ngai.
*     An Pathian chuan ni (sun) tan khian van thengreng pilril khawi emaw laiah puan in a zarsak a ni awm a, puan inah chuan a lian awm mang e aw! (Sam 19:4b)
*     Chubakah ni khi moneitu-in lawiṭhat zan hlim taka a hman liam hnu-a thatho taka a lo tho chhuak ang hian a lo chhuak thauh-thauh ṭhin a ni awm e. (Sam 19:5)
          Aw le, Hebrew-ho sakhaw ngaih dan kan sawi ta nual a, Kan Mizo Hnam Sakhaw chungchang hi tlem han tarlang ve ila a ṭha ang e. Zo Hnam Sakhua-ah chuan pialral kal nan thangchhuah a ngai a, thangchhuah tur chuan taimak a ngai hle bawk a. Khaw tinah hian mi thatchhia leh zawmthaw deuh hi chu an awm ve zel avangin British missionary-te an lo kal khan mi taimate an feh zawh vek ṭhin avangin mi thatchhia, feh peih ve loho kha bible thu hrilh an lo remchang ta phian a, an hnenah, “E, lungngai ma ta che u le, pialral kalna tura thangchhuah nan engmah thawh hah a ngai hlei nem. Isua hi ring ula, tichuan ani chuan pialralah a hruai mai dawn che u alawm” an han ti zet chu, “Chhei raw!” an ti a, Isua betuah an inlet ta zung zung a, a thatchhia apiang an inlet ta zel a. Tichuan ziak leh chhiarte an han zirtir a, hna te an pe a. Kut hnathawh hah ngai lova sum an han hai lut thei ta mai kha mi dangte pawh khan an lo awt ve a; nawmsak zawk beiseiin Isua betuah an inlet ta sup sup a. Khang mi thatchhia leh zawmthawte kha Isua betua inlet hmasa an nih miau avangin tuna Zo Hnam mi leh sate a hma anga kan taima ta lo hi thil mak a ni lo ve, a hmahruaitute’n an zir êm a tin ni. Tunah ngat phei chuan thawk hah vak si lova hlawk hluai dan dap reng rengin kan in sul pel ta suau suau hlawm a. Sumdawng ṭhenkhat phei chuan Guwahati-a thawmhnaw cheng 150/- man vel hi Aizawl an thlen pui meuh chuan cheng 700/- chuang zet pawhin hralh se, an zak reng reng lo vang.
          Tu kan demna ni suh sela, kohhran lama Pa Valaia inhmang, ṭangkai tak takte pawh hi Guwahati vel an thlen thlak tawh chuan an veng a ni lo tih an hre chiang bawk a ni ang chu, bazar tura an chhuak hi whisky um 4/5 vel an ak ṭãt ṭãt thei tlat a ni. An in lai tak chu kan hmu vek lo pawh a ni mahna, mahse ‘Lalpa Zanriah Sacrament’ ti a an sawi ṭhin atan chuan an hmang kher chuan kan ring chiah lo deuh. Heng hi eng nge a chhan kan tih chuan kan hnam sakhua kan be lo a, tuifinriat ral aṭanga lâk luh sakhua kan zui avangin kan nih dan turin kan ni chhuak zo lova, kan nun chhungril hian pawn lam sakhua hi a zah zo tak tak lo tih hi a chiang reng mai a ni. Tin, ‘Remna Lal’ ti a an sawi ṭhin Isua ngei pawh khan rem lentir lova khandaih lentir a tum zawk zia chiang takin a sawi a. A hlimthla vuakveta kan hnam hi a in ham tan avangin kan hnam hian parfung a chawi tur ang a chawi zo lo ti ila, kan sawi sual tam kher lo ang.
THLIRNA TLANG DANG AṬANGIN:-
Islam sakhaw lehkhabu “Qurân”-ah chuan Isua hi “Isa Alaihi Assalam” an ti a, Mari fapa a nih thu leh pa pawh nei chuang lova an Pathian Allah-in a piantir ve tawp, zawlnei pakhat atana ruat angin an ziak a. Cross-a an khenbeh chungchang pawh kha anni chuan, “Isa (Isua) kha an khenbeh hma-in Allah chuan vanah a la chho daih a, a lem zawk kha an khengbet ta a ni” an ti a. Tichuan Cross-a khenbeh thu “Crucifixion” hi anni chuan “Cruci-Fiction” an ti daih a, chu chu “Khenbeh Zeldin Thubawl” tihna a ni mai ang chu. Hei vang tak hian Islam sakhaw zuitu Mosolman (Mûsalmân)-te hi Isua chauh betuah an inlet hlei thei meuh lo a. In let an lo awm khiah a nih pawhin an sakhaw thu an  hriat loh vang emaw, sum leh pai an duh vang emaw a ni mai tih hi hriat a ṭha, chaw tak khûka lo khûk pui hluai chi an ni lem lo ang.
Anni chuan Adama aṭanga Malakia thlenga zawlnei zawng zawngte kha an ngaisang vek a, Isua pawh an ngaisang a, an Pathian Allah zawlnei hnuhnung ber erawh chu Muhammad-a kha a ni a, an zah bik hle a, a hming an sawi dawn pawhin “Mustafa Muhammad sallallahu alai hi wa sallam” an ti deuh kher ṭhin: chu chu “Muhammad-a kha Allah ṭhian a ni a, zah takin chibai kan buk a, thlamuang takin chawl hahdam rawh se” an tihna a ni. Isua chu ring ve bawk mah se, Muhammad-a an rin ang êm chuan an ring lo.
Heng hi ngun takin ngaihtuah ila, Isua betu pawlte’n sakhaw dang zuitute an hui luh theihna tura missionary an tir ṭhinte hi a thlîng baw hawka kan sawi chuan mi dangte sakhua leh rin dan sawichhiatna hna, Profession a ni a, sakhaw dang zuitute hian an sakhaw thehdarh nan Isua betute hi an sakhuaah seng lut turin Zoramah hian missionary rawn tir ve ta se; kohhran-ho hian huat namen lovin an hua ang tih hi thil chiang sa a ni a. Miin kan sakhua sawichhia se kan duh lo a nih chuan mite sakhua sawichhe tura missionary tir ṭhinte hian thiamchanna tur an nei bik lo. Miin kan chunga an tiha kan duh loh tur, mi chunga tih kan tum tlat lawi si hi mi dang rahbeh tumna dik tak a ni a, Sakhaw Zalenna Dodaltu nihna a ni bawk.
HINDU LEH BUDDHIST-HO RECORD AH ISUA CHANCHIN A LANG.
Bible kan chhiar chuan Isua kha kum 12 mi a nih laia temple-a a kal thu kan hmu a. A kum 13-na aṭanga kum 29 chhûng khan eng nge a tih ang le? Bible a ngawi hmak mai. Heng kum 26 chhung hian finna leh thiamnate zir tura Bhārat (India) rama a lo kal thu hi Buddhist-ho chuan an ziak a. Meditation ril tak a neih theih nan Yoga-te pawh a zir sang hle niin an sawi a ni. Tin, Hindu lehkhabu “Purāṇ” bu 18 zinga bu 1, “Bhavishya-Purāṇ” chuan kha tih laia lal ropui tak Harshavardhan-a chuan Himalaya tlanga sa a pel lai-in Yahudi (Juda) tlangval, Mariyam (Mari) fapa Yishu Masih (Isua Mesia) a hmuh thu a inziak a. Lal chuan, “In ram kal sana hei leh chen i lo kal hi eng nge a chhan?” tiin a zâwt a. Yishu (Isua) chuan, “Ka thu hmuh leh hriatte leh ka thiamnate hi ka hnampui Yahudi-ho zirtir ve ka duh a, mahse hetiang finna dawng tur hian an nun a la inpeih ngang si lo a, he hmunah hian ka lo kal ta a, ka biak Pathian tan ka inserh hrang dawn a ni” tiin a chhang ta a ni, tiin a inziak.  
Heng thu hi han bih chian chuan Isua khan kum 26 chhug zawng kha Bhāratvarsh (India)-ah hian in zir nan a hmang liam pawh a lo ni mai thei bawk a, a ni lo ang ti a ṭan khawh burna turin tumah hian finfiahna fiahfai engmah kan nei lo a. “E, in sawi hmangah chuan a awm ang ve fu mai” tih hi kan chhan theih tawk ni maiin a lang.
Thu dang lehah chuan Isua pian kum chhûttute hian B.C. 6 vela piang angin an sawi tlangpui a. Mahse A.D. or C.E. hi Isua kum chhiar nana hman a ni bawk si a; a awm hma kum 6 vel daihah khan a lo piang advance deuh te pawh a ni mahna. Chubakah Yahuda (Juda) lal Heroda’n Beyit-Lekhem (Bethlehem an tih tâk) khuaa nausen a thahtir chiam kha B.C. 35 vel a ni, tiin ziaktu ṭhenkhat chuan an sawi a. Tichuan Isua kha B.C. 6 vela piang a nih si chuan Lal Heroda’n nausen a rawt kha a nang hman meuh chuan a rinawm loh deuh va, Juda-ho history nena hmehbel theih turin Isua chanchin hi a ziaktute hian an “IDEAL PERSON” atan an duang ta mai em ni ang, ti zawng pawhin ngaihtuahna a kal thui duh phian mai.
Chubakah Juda history ziaktu ropui tak takte hian Isua or Yeshuwa chanchin hi an uar lo hle mai a, an ram chhunga thil thleng danglam tak a ni si a, a chanchin hi an ziak lang duh lo nge, ziah tur a awm lo zawk. Bible deuh chauh hi Isua chanchin ziakna a ni deuh mai a. hei pawh hi zeldin thubawl a ni mai ang em? Zeldinna mai a nih si loh chuan kum 13—29 chhung zawng khan nun inbuatsaihna neiin a awm bo em ni ang? Lo ni ta se Hindu-ho leh Buddhist-hovin an sawi hi thudikah kan pawm ngam lo a nih pawhin dawt muhlum hlang hlak an ziak duh kher ang em le? German pachal-in “Jesus Lived in India” tih lehkhabu a rawn ziahte kha a finfiahna ṭha tawk tak a lo nei pawh a ni mahna. A eng pawh chu ni se, he Isua (Yeshuwa) hming hian pawisawi lo nunna a la hnem tawh êm-êm a. He Isua hmingah hian thiltihtheihna awm ang hiala hahîpa sawi tawk an lo awm nawk bawk a. Mahse thil chiang ta ber, a tak ngeia hmuh tur awm chu Isua hming ringawtah hian thiltihtheihna a awm lo; awm sela chuan Zoramah hian damdawi-in lian tak tak sak pawh a ngai lo ang, Isua hming lamin an dam zel ang chu. Heng Sakhaw in burbunna chingchiveta inpal buai lo hian Pathian tak, chunga mi Chung Khuanu hi bia ila, hnam dang awihna chang thlan bang hmiah ila, tichuan Zohnam chuan parfung a chhuang ngei ang tih hi rinhlelh rual awm lovin a chiang a ni.
BIBLE ZIRTIRNA-IN HELNA A CHAWHCHHUAH DAN
Bible-ah hian mahni hnam sakhua betute hi an chan a chhe êm êm a. Isua betute’n Pathian tia an koh ṭhinin amah betute thu a pek hi lo en ila:- “In va luahlan tur hnamten an Pathian an biakna hmun, tlang sang tak taka mi te, muala mi te, thingbuk tinreng hlima mi te chu, in tih chhiatsak vek tur a ni. An maichamte chu in thehdarh ang a, an lungphunte chu in chhu chhia ang…..” a ti hmiah mai a ni. (Deuteronomy 7:5)  
          Hetiang hi Bible thupek a nih miau avangin Naga hel, NSCN-ho chuan an state khu Nagaland for Christ a nih theih nan hma an la a. Assam leh Arunachal vela mahni hnam sakhua betute khua an luh chilh a, mite chu silai-a tin bet chungin Isua betu-ah an in eh luihtir ṭhin a. Mite pawh chuan thih em ai chuan tiin Isua betu-ah an inleh phah ṭhin a. Chuvangin hel ni mah se, kohhran tan chuan missionary ṭangkai tak an ni a, ram dang aṭang pawhin ṭanpuina sum tam tak an hai lut rêng bawk a ni. Heng hi chanchin phuahchawp a ni lo a, a bîk taka chhuitute’n report an ziah dan a ni. Hei vang hian Orissa state-a puithiam Swami Laxmanananda Saraswati pawh kha hnam sakhua humhalhtute zinga mi a nih avangin hel hovin an kap hlum a. Kha thil thleng kha RSS-ho chuan Isua betute hmalakna-ah an ngai nghet hmiah mai a ni.
          Mite Hnam Sakhua sawichhia a, Isua betu pawla an lak luh theihna tura hmalatu missionary-te tih dan ang chiah hian Hindu puithiamte hi che ve duh ta se; Zoramah lo kalin an sakhaw thute hi rawn theh darh ta se, mite hi Hindu-a an inleh theihna turin sumin vawm ve ta sela chuan kohhran-ho hian nasa takin an dodal ang a, chutiang puithiamte chu an sat sawm berh duh ngei ang. Chuvangin Isua betute hian an sakhaw rinthu thehdarhna tura missionary an tir ṭhin hi an ngaihtuah chiang duh te a nih ngai chuan, mite sakhua sawichhia a, mahni sakhua sawi vul vak zelna hi profession ṭha tak a ni lem lo tih chu an hrethiam phak ve vek ang. I sakhua hi mi dangin sawichhia se I ngawi mai mai bik dawn emni? Miin I chunga an tih-a I duh loh tur chu mi chunga I tih bikna turin thuneihna reng I nei lo ve.
Chatuan Sakhaw Lehkhabu chuan ti hian a sawi a:-
“Mahni nun kawng hlun ‘Sakhua’ chu ziarang nei tlem leh a lan dana nep tak pawh ni se; mi dang sakhua, dan mumal tak neia duan thlap ai pawhin a chungnung daih zawk a. Tin, mahni sakhua-ah chuan thihna pawh hi hamṭhatna a ni a, mi dangte sakhua erawh chu hlauhna thlentu mai a ni”  - Bhagavad Gītā 3:35

If you do not believe in my religion, then how did you expect me to believe in your religion? (Ka Sakhua hi i ring lo a nih si chuan engah nge i Sakhua ring tura min beisei lawi si le?) tih hi inzawh fiah fo a ṭha hle ang.

ISUA BETUTE’N AMERICA LEH AUSTRALIA MI CHENG HLUNTE AN SUAT DAN RÃPTHLÃK CHU
Ni 20th June, 1993 khan Delhi aṭanga Hindi ni tin chanchinbu “Janasatta” an tih, Pathian Ni Special Issue-ah chuan “Ruahpui sur hnan tawh hnu ramhnuai hi a hul ngai dawn em ni?” tih thupui hmangin America leh Australia-a Isua betute chet dan rawva tak mai kha an rawn ziak chhuak a. A phek 1-na column 8-na para 3-na leh para 4-na ah chuan America khawmualpui Amazon biala Red Indian-te leh Australia rama Aborigins-ho chunga Isua betute chet dan rapthlak tak an rawn ziak a. Kum 500 vel kaltaah khan Christopher Columbus-a chuan America ram khu a zawng chuak a. Chutih lai chuan Red Indian mite chu nuai 90 zen zawn an awm a. Mahse tun hnu, 1993-a World Bank-in survey a’n neih meuh chuan za zela panga pawh an awm ṭha ṭhum tawh lo a ni. European Colonialism hian Amazon biala chengte hi kum 400 chhung zet an suat hnu pawha an suat mang vek lo hi a mak letling zawk a. Heng hnu hian United Nations Organisation chuan Amazon biala chengte hi kum 1993 khan Tribal chi khatah a puang ta a. Chuti chung pawh chuan Mingote chuan an nunrawnna chu an sim chuang lo a. An theih dan leh remchan dan ang angin Red Indian-te hi thah dan kawng an la zawng reng a, an that chamchi rĕng bawk a ni.
Tin, America han tih mai hian United States of America (USA) chauh khu a ni lo a; a khawmualpui chhim leh hmar huam chhuak phei chuan Red Indian-te khu nuai 200 chuang zet an ni a. Chu’ng mite chu Europe khawmuala cheng, Isua betute chuan zahngaihna nei map lovin an that ta buaih buaih a, thah bang tlem te an la nei a, chu’ngte pawh chu a remchan dan ang anga thah chimit an la tum cheu mai a ni. Red Indian-ho mai pawh duh tawk lovin Indian (Bhārat) mite pawh an that zel tho mai a ni. Hetia America khawmualpuia an chet dan ang bawk hian Australia khawmualah pawh a lo cheng hlun, a ram neitu Aborigines an tihte pawh an suat chiam bawk a, an chenna ram an chhuh sak a, an rapbet ta a ni.
Heti kauva suahsualna leh nunchhiatna hi tu mawhphurhna nge ni ta ang? An biak leh Pathian ber Isua khan leiah hian rem lentir lova khandaih lentir tur zawka lo kal a nih thu chiang takin a sawi a. Amah betute hian sakhaw dang vuantute an thah hian an vanram an thlen hunah an lallukhum a chhah deuh bik deuh turah an ngai te pawh a ni mah na le. An Isua biakna leh biak dan tiphuisui tura midangte tana chhiatna an thlen fo hi an sim lo a nih ngat chuan anmahni zawk hi an thurin innghahna ber, an sakhaw lungphum Hremhmun (Meidil)-ah an tla phiar mai lo ang maw? A thu hrimah a thâwk a phît a sakhua rin dan in chungtlâk leh inhnuaichhiah mai hi sim ve chu a hun ta meuh mai le.  Heng Isua betute hian an Isua hi Pathian fapa neih chhun, Amah Pathian ai pawha thuneihna nei sâng zawkah an ruat a. Pathian tak (Almighty God) betute hi hnuaichhiah an tum rán avangin Isua chu Pathian aia lal zawk leh rorelna keng kawhtuah an zeldin a. Isua be lova Pathian tak be zawk tute hi hremhmun meidil-a kal phiar turin duhthu an sãm a ni deuh ber mai e.
BIBLE HI PATHIAN THÃWK KHUM (INSPIRATION) A NI MEUH MAW!
*     Bible hi Pathian thâwk khuma pek, Inspiration of God niin Isua betute hian an sawi a. Samuela lehkhabu pahnihna 13:10-19 kan en chuan Lal Davida fapa Amona chuan a pa fanu, a unaupa Absaloma farnu Tamari kha a ngaizawng a, a mutpui duh avangin a dam lo der a. Tamari chu a ei tur chhang siam turin a ngen a, ani chuan a siamsak a, pindana a lo lut chu a lo pawngsual ta a. A nulat thianghlimna a ti bawrhbâng tê tê a, huat namen lovin a haw leh ta si a. Chu chu Absaloma’n a lo hriat chuan Amona or Amnona chu a that ta a. Hetiang hurna thu leh tualthah thute hi Pathian thâwk khum “Inspirited” a nih hi a rinawm chiah loh deuh a ni.
*     Pathian nge Setana zawk: II Samuela 24:1-ah chuan Lalpa chuan Davida chu Israel leh Juda-ho chiarpui a neihtir thu a inziak a. He thu vêk hi I Chronicles 21:1-ah pawh a inziak a. Mahse hetah hi chuan Davida chhiarpui nei tura thu petu kha Lalpa ni lovin Setana a ni hlauh thung a. Tichuan chhiarpui nei tura Davida tirtu kha Lalpa nge Setana tih hi hriat fiah ngaihna awm lo tawpin a thu hi a inep ut mai a. Lalpa an tih leh Setana an tih hi an in thurual nge ni ang a, a ziaktute lam hian harh fim chiah lo, rui buchih deuhvin an ziak zawk aw? A nih loh leh Lalpa leh Setana chu an in thurual zawk em ni ang? Ngaihtuah chian a ṭha hle ang.
*     Thupuan 14:3-5 ah chuan Pathian mi thlan bik, mi dangte sak ve theih loh hla thar satu mi 144000 te kha hmeichhe laka intibawlhhlawh lo ṭhiau an ni a. Isua betu, vanram kai huna hla thar sa tura inngaite zingah hian nupui fanau nei duah leh hur herh ve tak tak, nula thei fe fe hi an tam si a, an biak Isua hian hetiang mi nun pawlawhte hi a thlan tel ve hi rin chi a ni ang em? Tin, Isua betute hi eng ang pawhin sual se vanramah an kal ang a, sakhaw dang zuitute erawh hi chu fel eng ang mah se, hremhmunah an tla tho dawn niin a lang a. Hei vang pawh hi a ni ang chu Isua biakna in Zoram dung leh vang a lo tuam chhuah hnu hian nun pawlawhna pawh hi a lo hluar ta ti ila kan sawi sual tampui lo tawp ang.
*     Isua khan a awm hma-a lo awm zawng zawngte, pi leh pute pawh tiamin, rûkru leh suamhmangah a puh fai vek tawp mai a ni. (Johana 10:8)
*     Isua biakna in Zoram a rawn thlen khan an English hruaitu pakhat chuan Mizo lalte’n bâwih an neih ṭhin kha sumin a lei a, a chhuah zalen ta a ni, an ti a. An hla-ah pawh, “Hnam tin thim chhuahsan leh bâwih chhuah lo lawm se” tih te a awm a. Nimahsela, Bible hi chiang taka kan en chuan, a khawi lai bung leh chângah mah hian bâwih neih khapna a awm lo a, chuti a hnêkin bâwihte chu an pute ṭih dêk tur leh an pute thu thu-a awm turin a zirtir zawk a ni.(Ephesi 6:5-8 & Kolossa 3:22)
*     Bible-a Evi leh Adama te thu pawh hi a lasi thawnthu ang reng khawp mai. An nupa khan fapa pahnih an nei a. A upa zawk Kaina chuan a naupang zawk Abela chu a that a. Kaina chuan a nau a that ta chu a hmu apiangin an thah ve mai a hlauva, Nod ram an tihah chuan a tlanbo ta a, tiin Genesis bung 4:16-ah a inziak a. A chang dawt leh chiah 17-na ah chuan Kaina chuan a nupui a pawl thu a inziak leh a. Tichuan Adama te nupa hi khawvela mihring hmasa ber lo ni ta se, Kaina khan khawia nupui nge a neih tâk mai? Ama farnu a nei ta mai nge, lasi nula a tawng? A nih loh leh Vanchung Nula hawl thlak turte a hre bik em ni ang? A mak khawp mai. Isua betute leh Hebrew-ho bakah Arab-hote hian he thu hi an sakhaw innghahna berah an neih a, mahse Mizo Thawnthu-a Tlumte-a leh Lalruanga te thu nen khan a in thlau tam tehchiam awm lo ve.
*     Tin, Hebrew (Hebrai)-ho hi hnam tawrawt tak, “Barbarian” an nih avangin an Pathian “El-Shaddai” an tih pawh kha anmahni ang bawka tawrawt ve turah an ngai a, an chhehvela hnam dang awm vete kha an huat avangin an El-Shaddai pawh chuan a haw ve zel turah an suangtuah a, thu puarpawleng an sep ta vak mai a ni, tih hi leilung zehlun kal hmang han thlir pawh hian a chiang hle a ni. An zawlnei Mosia (anni chuan El-Mosheh an tih deuh kher) kha Mitshraim (Aigupta-ho) finna chi tinreng zir chhuaktu a ni a. Bible (Torah) a han ziak pawh hi a nihna takah chuan an chheh vela Mitshra-ho leh Arab-ho te, Persian hote philosophy thûk tak hi a lehkhabute-ah hian a inphum lo thei lo. Chubakah tui let thu phei hi chu Bhārat (India) ram sakhaw lehkhabu “Bhāgavat Purāṇ”-a  inziak, Lal ropui Manu-a hunlaia tui let thu nen khan thui tak a inzul a. Mithiam ṭhenkhat sawi dan chuan Manu kha Arab ṭawng chuan Nûh a ni a, chu chu English-in Noah a lo ni leh a. Mizo Ṭawng-a Nova an lo tih tâk hi a nih a rinawm, an ti a ni. Tichuan El-Mosheh (Mosia) chuan finna zir chhuah denchhen chuan Theology a duang a; an hnam Hebrew ti-a mite’n an koh ṭhin chu Israel a ti ta a. Chu mai bakah an hnam chu khawvel hnam dang zawng aia Pathian-in a hmangaih bik leh a thlan chhuah bik angin a ziak ta a ni. Chu thu in a rahchhuah chu Hebrew-ho chuan anmahni chauh kha Pathian tak betu hnam awm chhunah an inngai a, an chhehvela hnam dangte kha an haw êm êm ta a. An hruaitu pakhat Yahoshuwa (Joshua) phei kha chu a tawrawt tawpkhawk tawp mai a nih kha. A hmelmate a thah chimit vek theih nan ni a au ding an ti a; Bible ziaktute hian lei leh van kalphung an hre lo a, kan chenna lei hian ni hi a hel tih an hre si lova, Yahoshuwa khan ni ding sa reng chu a au ding chawp ta niin an ziak a, thlá pawh Aijalon ruamah a ding reng a ni awm e. He thu vang hian Galileo-a’n lei hian ni hi a hel zawk a ni tih a han hmuh chhuah khan kohhran-ho chuan an haw êm êm a, Pathian thu I do kalh, tiin an that ta hial a nih kha. Mahse science thutak chu a din ngheh tlat avangin a hnu-a mithiam pakhat Copernicus-a pawh khan Galileo-a thu chu a rawn nemnghet ve ta chiah rêng a ni.      
Aw le, Isua betute hian mihring thih hnu piah lam hi rin dan chi hrang hranga inrin siakin an insawi tlawr siak a. Mitthi thawh lehna awm tur angin an sawi vul chûk mai bawk a. Mahse Ayyub (Joba) 14:12 thu kan en chuan mi an thih tawh chuan van awm loh hma loh chuan an tho leh dawn lo tih thu kan hmu a. Tichuan mitthi thawh lehna sawi vultute chuan he Ayyub-a (Joba) thu hi ṭhiah a nih theih nan lei leh van hi boral tur angin thu an sep ta a. Van hi lehkha zial chi anga inzial bo tur angin an han zeldin a. Thupuan 20:11 phei chuan Pathian hma-a lei leh van an tlanbo thu hial suangtuahin an ziak chhuak a. Nimahsela kan chenna lei (earth) leh van thengreng (Universe) te hi tlan bo dawn ta se, pan tur bik lam hre lova an buai chhung a rei awm mang e aw, tiin ka ngaihtuah a. A! fiamthu lam rawng pawh a kai rum rum zawk lo maw? Ka ti ta hial a ni. Tichuan heng thute hi kan ngaihtuah chiang duh tak meuh a nih ngat chuan Bible-a thu inziakte hi a scientific lo hul hual a, Kum 3000 vel kal ta a Hebrew-ho ngaih dan mawlmang tak, Up-to-date lo lutuk hi kan thluak sûk nana kan hman fo loh a him zãwk ang.
Chuvangin Chatuan Pa, Pathian Thu hi lehkhabu phêk 2000 vel leka famkim tura ngaih chi a ni lo. Hebrew-ho thawnthu-a an Pathian thiltih mak deuh deuh an sawi te hi chiang taka kan ngaihtuah chuan engkim siama dintu Pathian, Chung Khuanu hian a siamsa leilung zehlun kalh leh ti buai zâwnga hma a lak hi ring ṭhuai lo mai ila. Amah chu van thengreng pilril khawi emaw laia ram bik neia awm anga kan zeldinna te hi I paih bo ang u. Amah chu Chunga Pathian, Hnuaia Pathian leh Helaia Pathian, hmun tin luaha huap chhuaktu (Omnipresent), engkim tithei (Omnipotent)  leh engkim hria (Omniscient)  a ni a. “Ka hre ngai lo a che u” ka la ti ang, ti-a sawitu Isua kha Pathian chu ni se, hriat ngai loh a nei awm si lo a, hriat ngai loh nei tur anga a insawi avang pawh hian Pathian a ni hlawl lo tih a chiang nghal a, Pathian anga an ngaih theihna turin a ringtute hi an thlûak an sûksak tawh a. Zo Hnam a dam lo ve. A dam nan Zohnam Sakhua, Pathian, Chung Khuanu min pêk ngei hi bia ila kan Zohnam hi a dam ngei ang, tih hi rinhlelh rual lohva chiang leh lang tlang a ni.
Tin, Isua betute chuan Bible hi C.E. 300 vel khan an sakhaw lehkhabu-ah an pawm a, “Pathian Thu nung” ti-a an ṭhuihhruaite’n an pawm theih nan politics taka vote la in an nemnghet a ni.
Rome Lalber Constantine-a pawh kha anni chuan Isua betu-ah a in let an ti a. Mahse History ziaktu dangte leh The Davinci Code-in a sawi dan chuan, Lal Constantine-a khan Isua betute kha a thlah zalen a, amah tak erawh chu a inlet ve lo. A thih hnu-ah kohhran hotute’n a ruang kha an Baptist ta zawk a ni, an ti thung.   
Roman-hovin an hnam Sakhua an biak lai chuan ni awptu Khuavàng ni-a an hriat, ‘Mithra Deo’ (Hei hi Sanskrit chuan ‘Mitra Dev’ a ni) hmingin Kût an hmang ṭhin a. Chu chu December ni 25 hi a ni. Isua betu-a an in leh hnu khan December ni 25 hian an lung a la lén si a; chumi denchhen chuan an hotu, Pope chuan he ni hi Christmas ni atan a puang ta a ni.
Chuvangin, Isua betute pawl din hi mi dangte sakhua dodal tur leh khawvel chawk buai tura duan chhuah, Mosolman-ho sakhua ‘Islam’ ang bawka sakhaw phuahchawp dik tak a ni tih hi a chiang thlâwt a ni. 

I HNAM SAKHUA HUMHALH LA, I HNAM SAKHUA NGEI CHUAN A HUMHALH VE ANG CHE.
HEBREW (HEBRAI)-HO PATHIAN CHUAN ‘ALPHA LEH OMEGA, A BUL LEH A TÁWP’ A NIH THU A SAWI A. (Thupuan 22:13)
ZO HNAM PATHIAN, CHUNG KHUANU ERAWH CHU AWM ṬAN NI NEI LO LEH TÁWP NI NEI LO, HNAM ZAWNG ZAWNGTE TÃNA CHATUAN PA, HNAM HMANGAIH BIK LEH THLAN BIK PAWH NEI LO; ENGKIM SIAMA ENKAWLTU LEH VAWNGNGHETTU A NI.



No comments:

Post a Comment