SUAL BUL INTANNA CHU

Sual bul Setana nia Kristiante'n an sawi fo hi a dik em tih i han chhui dawn teh ang. Khawvela sakhaw hrang hrang tam tak awm zingah Hindu sakhua atangin Buddhism te, Jainism te a lo peng chhuak ang hian Judaism sakhua atangin Christianity te leh Mohamedanism te a lo peng chhuak tih chu kan hria a. Heti anga khawvela sakhaw pakhat atanga sakhaw thar dang lo peng chhuak reng reng hi an sakhaw hruaitute'n an sakhaw thurin leh innghahna chu a thar hlak pawh chher chhuak thin mah sela, an lo chawr chhuah tanna sakhaw hmasaa an thurin leh innghahna kha hnawl fai vek loin, a then a zar chu an la chhawm chho zui fo duh hle a ni. Chuti ang chu thil nihphung a nih tlat thin avangin Kristiante leh Mohamedanism sakhaw zuitute pawh hian an lo chawr chhuah tanna Judaism rin dan kha chhawm chhoh tel an la nei teuh a ni. Entirna'n- Moslim-ho chuan Judaism sakhaw dana serh tan thuthlung te, Zawlneiho ngaih ropuina te, vantirhkoh Mikaela te, Gabriela te ngaihsanna te, Setana sual bul anga ngaihna te etc. an la ngah mai. Chuti ang bawkin Kristiante pawhin Judaism sakhuaa serh tan thuthlung te chu paih tawh mah sela, Torah bua inziak te leh Bible thuthlung Hlui bu chu an la chhawm tel zel a, a then chuan Sabbat te serhin a serh ve lote pawhin chawlhkar tawpa Synagogue-a an inkhawm thin anga Sunday apianga biak ina inkhawm an chhunzawm zel bawk a ni. 

   Tin, Judaism sakhaw rin dana sual bul Setana a nih thu leh ramhuai awma rinna hi an la chhawm chho zel bawk a ni. Chuti chuan Moslim-hote leh Kristiante chuan an lo chawr chhuahna Judaism sakhaw rin dan angin sual bul chu SETANA /DIABOLA /LUCIFARA /DRAGON/RULPUI niin an pawm vek a ni. Thupuan ziaktu Zirtir Johana chuan, "Rulpui tar, Diabola leh Setana an tih, khawvel zawng zawng bumtu.....," tiin a sawi a(Thup.20:2). Tin, Aigupta sal atanga Israel-ho hruai chhuaktu Mosia kha an ngai ropui hle a, a thih pawh khan Mikaela leh Setana chuan a ruang kha an inchuh ni awm takin an ziak a nih kha(Juda 9).Kha Mosia kha Aigupta ramah khan a lo piang ve a. A lo puitlin chuan Aigupta finna zawng zawng a zir chhuak a, a chipui Israel-te chu an sal tanna ata a hruai chhuak a. Ti chuan Genesis, Exodus, Leviticus, Numbers, Deuteronomy bute hi a ziak ta niin an sawi a. Heng lehkhabuah hian Pathianin khawvel a siam dan te, mihring a siam dan te, a mihring siamte'n a dan an lo bawhchhiat tak thu te, mihringte sualna kawng zawhtirtu chu Rul(Setana) a nih thu te leh, Judaism sakhaw rin dan leh Israel-ho kalphung tur te bakah thil dang tam tak a chuang a ni. Mosia ziak anga sawi ni mah se mithiam tam tak chuan Mosia ziak vek a nih an ring lo. Chuti chuan he lehkhabu hian ni ruk chhungin Pathianin ni leh thla leh arsite leh khawvel hi a siam zo a, a ni sarihna ni chu serhin a chawl ta niin a sawi a. A sawi zel dan chuan ni ruk niin mihring hmasa ber(Adama leh Evi) a siam a(Gen.!:27; 2:7), Adamate nupa chu Eden huanah a dah a(2:8). Heta kan hriat tura pawimawh hmasa chu Pathianin AMA ANPUIIN mihring a siam thu hi a ni(Gen.1:27). Eden huanah khan A CHHIA LEH A THA HRIATNA THING Pathianin a totir thu kan hmu a(Gen.2:9).Ti chuan, Pathianin ramsa a siam zawng zawngah rul a fin vervek ber thu kan hmu ta(Gen.3:1). Rul chu huanah chuan a lo kal a, huan lai taka A CHHIA LEH A THA HRIATNA THING awm rah erawh chu Pathianin, ‘In ei tûr a ni lo, tawh pawh in tawk tûr a ni lo, chuti lo chuan in thi ang,’ tia Pathianin dan a zam hnan chu rul chuan, "Thi teh suh e: in ei nî apang chuan in mit a lo vâr ang a, a chhia leh tha hriain Pathian ang in lo ni dâwn tih Pathianin a hre reng a  nih chu," a han tih zauh chuan Evi chuan a ei a, a pasal pawh a pek thu kan hmu ta a ni(Gen.3:4-6). Gen.3:7 kan en chuan, chu thing rah an ei avanga an mit a lo var a, saruaka awm an nih an lo inhriat tak thu kan hmu a.

            Tin, chu thing rah an ei avang chuan Adama leh a thlahte chuan Pathian anchhia an dawn thu a lo lang zel a(Gen.3:17). A thlang kan chhiar zel chuan Pathian tawngka ni awm takin, 'Tin, LALPA Pathian chuan, “Ngai teh u, mihring chu a chhia leh a tha hriain KEIMAHNI ANG a lo ni ta; tûnah chuan a kuta banin nunna thing rah chu lova eiin, kumkhuain a nung dah ang e,” a ti a,' tih kan hmu leh a ni. Chuti chuan he Mosia lehkhabua ziak hi thu tak nia ringin, Kristiante chuan mihring zawng zawng thlahtu bul chu Adama niin an pawm hmiah a, Adama'n ei loh tur a ei avangin amah leh a thlahte zawng zawngin Pathian anchhia an dawng a, lei tisa thihna te a lo awm phah a, chutah mai la tawp loin Pathian nena nuna an inzawmna pawh Pathian fapa Isua thisena chhandam leh ngai khawpin chhut chah a lo ni ta hial angin kan hmu ta a ni. Chu chu Setana, RUL bumna vang niin an zirtir ta a nih chu.  A nih loh leh Gen.1:27-a kan hmuhah khan Pathianin ama anpuiin mihring a siam thu kan hmu a, bunh 3:22-ah chuan Pathian tawngkam anga kan hmuh chu, "Mihringin a chhia leh a tha hriain, keimahni ang a lo ni ta," a ti a. Amah angin a siam lawk diam tawh zawk a ni lo em ni? Engah nge a chhia leh a tha hriatna thing rah an ei avanga amah ang an lo nih chu anchhia a lawh kher ni? Rul khan a bum lo a, thu dik tak a sawi zawk a ni lo em ni? He lehkhabu ziaktu hian thu dik a ziak a nih si chuan Rul Setana hian Evi chu thu dik tak a hrilh a ni zawk ang.

       He khawvelah hian khawi lai ramah mah, eng hun lai mahin mihring biaa bum thei khawp rul a awm thei lo tih hi thu dik awm sa a ni ang. A chhia leh a tha hriatna thing pawh he khawvel khawiah mah a awm ngai hek lo ang. Adama hi he khawvela mihring siam hmasak ber pawh a ni hek lo. Israel hnam sawm leh pahnihte thlahtu bul an chhui hlat ber chu Adama a ni ang tih erawh chu a rinhlelhawm lo e. A chhan chu Daktawr Luka chuan Isua atanga tanin an hming ziakin a chhui char char a, Adama atanga Isua Krista thleng khan chhuan sawmsarih leh paruk chiah a ni tlat mai. Tin, Evi bumtua a puh RUL kha rul tak tak a ni lo, an rilrua 'tih tur nge ni anga tih loh tur,' tia an ngaihtuahna mai a ni tih a lang reng a ni. Isuan thlalera ni sawmli leh zan sawmli chaw ngheia diabola thlema a awm thu an sawi pawh kha thlemtu diabola kha phuah chawp mai mai a ni, amah(Isua) rilru ngaihtuahna insual mai mai a ni tih a lang reng a ni. Mihring hian a tira Pathianin min siam danah a chhia leh a tha hriatna(thing ni lo) keimahniah hian a dah sa nghal thlap a, chu chu hriatna chi nga a ni a- mita hmuha hriatna te, benga hriatna te, hnara hriatna te, khawiha hriatna te leh tema hriatna te hi an ni. Entirna'n- Naupang bawkvak thei chauh hian mombati chhit en ve ve a hmuh chuan a pan hnai a, eng nge a nih hre loin a khawih ta a. Chu veleh a sa a tih avangin a tap ta a. Chu mi hnuah chuan khawihtir tum leh chhin mah la a khawih duh tawh lo reng reng ang.

        Heti ang hian kan chhia leh tha hriatna hmanga kan tawn hriat kha kan thinlungah kan pai ta zel a, kan lo upa telh telh a, tawn hriat kan ngah tial tial a, kan finna chu kan thinlungah a lo inkhawl khawm ta zel a ni. Chu mi kan tawn hriat atanga finna kan chhar chhuah zel hmang chuan thil tha leh thil chhia(tha lo) kan thliar hrang ta a ni. Chuti chuan mihringte chu Pathianin min siam lai khan a huhoa chenga khawsa tur chia ruat kan ni a, chuti ang tura Khua rel kan ni. Chuvangin a huhoa kan chen ho dial dial theihna turin keimahnia Pathianin a chhia leh a tha hriatna a dah hmanga kan tawn hriat zel atanga finna kan chhar ang zelin dan leh kalphung kan duang ta a, chu mi bawhchhia chu mi sual an ni mai a, a zawmtu erawh chu mi tha an ni leh mai a. Mihring finna a lo san a, an finna a lo than a, an lo changkan ang zelin an dan leh kalphung siamte chu a lo changkangin, ziak loh dan atangin ziak sa dan thlengin an lo nei ta zel a. Chu mi dan leh kalphung chu ziak loh a ni emaw, ziak sa a ni emaw eng ang pawh lo ni sela, chu dan ngei chu mi sual leh mi tha tehna atana hman chu a ni thin.    Chuvangin Evi leh Adamate khan a chhia leh a tha hriatna thing rah khawia mi mah ei tur an hmu lo, anmahni thinlung chhungah khan an tana thil chhia leh thil tha hriat theina Pathianin a dahsak zawk a, chu mi hmang chuan 'Hei hi ti ta ila ka tan a pawi thei ang em? Ti lo ta ila a tha zawk ang em?' tiin an ngaihtuah a ni zawk ang. Rulin a rawn be awzawng lo ang.

         Tin, mihring reng reng hi Pathianin a siam tirh atangin awm tan ni leh tawp ni nei turin a ruat sa zawk a, a chhia leh a tha hriatna thing rah eiin kawngro a su awkawng lo tih hi hriat a tul awm e. A chhia leh a tha hriatna thih rah ei avanga Pathian leh mihring nuna kan inzawmna hi chat thei niin, chu thing rah ei avanga tisa thihna hi lo thleng ta ni sela, nungcha leh thing leh mau zawng zawngte hi an thlahtuin an ei ve avangin em ni an thih ve zel le? Chu thing rah ei vanga mihring tisa thihna hi lo awm ni sela, Adama pian hma daiha mihring lo awm tawh zawng zawngte kha Adama pian lai khan khawnge an awm zawh ang le? Adama chu kan sawi tawh thin angin B.C.4004 bawr velah khan a lo piang a, a pian hma kum  1000 velah khan Africa khawmualpuiah chuan sabengtung kan tih ang hi mihringte'n an lo chhawr tawh thin a; tin, Indonesia ramah chuan mihring khi kum 16000 vel an lo awm tawh bawk a. A! hei lo pawh hi sawi tur tam tak a awm. Chuti chuan, sual lo awmna bul nia kan hriat Adama awm hma daih hian mihringte'n sual leh tha an lo thliar hrang tawh ang tih a hriat theih a, Judaism sakhuain Setana hi sual bul nia a pawm leh a hriat tlat avangin chu chu Kristiante leh Moslim-te'n an lakai chhawng ve mai a ni a, chu chu khawvela sakhaw darh zau ber ber pahnih Kristian leh Mohamedanism atanga rin dan lo peng darh lehchhawng hian a titaidarh mai a ni. Khawvel sakhaw dangah reng reng Setana hi a awm tih an hre ve lo a, a hming pawh an hre ve hek lo. Aw le, tun tuma kan post atan chuan duh tawk rih teh ang.