Mizote
hi khawi a\anga rawn awm \an leh khawi a\anga rawn chhuak nge tih chu a kum thu
chuan kan sawi thei awm love. Pathianin chutiang hre phak tur chuan min siam lo
bawk a ni. Chuvangin, Pathianin hnam dangte a siam ang bawkin keini Mizote pawh
hi min siam ve a, pûk a\ang emaw, khawi khur chhung a\angin emaw a lo chhuak
ngawt chu kan ni lo. Pathianin Mizote pawh hi mihring a siam \an a\anga a siam
hmasak berte zingah kan tello tih tunge sawi thei. Mizo a\angin hnam dang dang
te hi an peng chhuakin, hnam hrang hrangah kan lo awm ta a nih hi. Chuvangin,
Mizote hi tu hnam siper mah kan ni lova, leilung siam tirh ata Pathian a\anga
ziding chhuak kan ni.
Khawvela
mithiam ten kan chenna khawvel upat tawhzia leh a chhungah mihring kum tam tak
an lo cheng tawh a ni tih an chhuinaah hian a kum thu chu a inang tleng vek lo
a ni mai thei e, mah sela, an chhuina a\ang hi chuan he khawvel upat tawhzia
leh a chhungah pawh mihring kum tam tak liam tawhah khan an lo cheng tawh a ni
tih a hriat theih a ni.
America
leh England te, Israel-hote chuan Pathianin khawvel a siam \antirhna leh he
leia mihring a dah hun hi B.C. 4000-na lai vel kha niin an ring a. Hei hi
Kristiante rin dan pawh a ni awm e. Kristiante kum chhut dan chuan he kan
chenna lei hi kum 6012 vel chauha upa a nih chu.
Kan Kristian unauten mihring zawng zawng hi
Evi leh Adama a\anga rawn inthlah pung chho zela an ngai hi chu an chhut
hnaivai lutuk deuh lo maw le. Mahni aia naupang thlah a nih ngawt theih si loh.
Russia mifingte chuan, Siberia ram
vawtah hlumbel chhunga nausen thlaruk mi kum 120,000 kal ta a mi kha an
hmuchhuak a. Tin, Geology zirlaibuah chuan proof theih chinah kum 1.6 million
velah khan he leiah hian mihring an lo cheng tawh a, hemi hma lamah pawh hian
an chen ngei an la ring a ni. Evi leh Adama te siam hun awm vel nen chuan a
inkar hlat deuh lo maw le.
Archaelogist
te chuan an zir chhuahna a\angin hetiang hian hun leh a hmingte an \hen a:-
1.
Palaeolothic
Age: (500,000 B.C. – 10,000 B.C)
Palaeolothic Age an vuah chhan chu heng
hunlaia hmanrua an laihchhuah hi lunga siam a nih vang a ni. Hemi hunlaia
mihring finna leh thiamna te:
1. Ramhnuaia
sapel leh kamrah zawng \hin khan pûka awmna chang an hre ta.
2. Awmhmun
ngheta awm lovin eitur awmna apiangah an pem kual \hin.
3. Lemziahte
pawh an thiam.
4. An him nan a huhova awmna chang an hria. |ek tla leh
khawpui rite an hlau hle.
2.
Mesolithic
Age (10,000 B.C – 8,000 B.C)
Mesolithic Age an tihna chhan chu heng
hunlaia an hmanrua siam chhuahte chu te tak te an nih vang a ni. ‘Microlith’ an
ti nghe nghe. An finna leh thiamna a lo pung ve zel a, an hmanrua siamte pawh a
changkang leh deuh a. An hmanraw neihte pawn fawngte a nei tawh a. An hmanraw
neihsa ho pawh a hma aia hman nuam zawk leh \angkai zawk ten an siam danglam
thiam tawh bawk a ni.
3.
Neolithic
Age (8,000 B.C – 4,000 B.C)
Mihringten nasa takin hma an lo sawn ta
a, an thilsiamte pawh a hma aiin a \hain kawng tinrengah hmasawnna an lo nei ta
a, lung ringawt ni lovin saruh te pawh hmanraw \angkai takah an lo siam thiam
ta a ni.
4.
Chalcolithic
Age (4,000 B.C -2,000 B.C)
Lung hriamhrei hmanna chang an hriat
hnuah thir lam chi hriamhrei hmanna chang an lo hre leh a, thir lam chi a\ang
hian hmanraw chi hrang hrang an siam chhuak a. Heng an hmanraw hmuhchhuah thar
avang hian ei leh barah pawh nasa takin an lo hlawk phah leh a ni.
Khing
Archaelogist ten hun leh hmun an \hen danah pawh Evi leh Adama te chu
Chalcolithic Age chhungah khian an awm a nih hmel a, chuvangin khawvel mihring
zawng zawng thlahtu bula pawm chu a nih theih chiah hmel loh a ni. Tin, Anni
nupa bawhchhiatna vanga he khawvela sualna leh thihna lo awm anga sawi te, pian
tirh ata sual nghala inngaihna te, Pathian nen kan inkar a chah thuah Lal Isua
thisena tlan leh chhandam ngai ni a inhriatna te hi thil inhmehlo lutuk a ni.
Engvangin nge Juda nupa tuak khatin an bawhchhiat avanga nang/keini Mizo thlah
hian a mawh kan/ka lo phurh ve ngawt
ang. An bawhchhiat rah chu anmahni leh an thlahten an tuar mai ang. I
\henawmpa’n thil a tihsual avangin a tihsual rah chu engvangin nge nang leh i
thlahten in lo tawrh ve ngawt ang. Amah leh a thlah ten a tihsual mawh chu an
phur mai dawn a ni. Mizote hi Evi leh Adama thlah kan ni lova, an bawhchhiat
rah kan tel hek lova, an bawhchhiatna avangin kan Pathian nen kan inkar lah a
chat hek lo. Kan inkar a chah ve miau loh avangin Isua tlan leh chhandam kan
ngai ve lo a ni. Juda hnam tan chuan ngaih pawh a lo ngai a ni thei e. Chhandam
ngai ve loh leh tlan pawh ngai chuang lo, pian tirh ata sualna nei lo, tusual
mawhmah phurlo zofate kan ni.
No comments:
Post a Comment