Khawvela
sakhaw hrang hrang awm zingah hian Kristian hi an lian ber rih a, Kristian
zirtirna hian khawvela hnam tam tak hi an rilru a kal sualtir nasa hle mai a,
rinna dik loah a dintir nasa hle a ni tih hi chhui tham fe a awm a ni. Eng
dinhmunah nge i awm lo inchhut chiang teh le.
A hmasa bera ka han sawi lan duh chu
kan chenna khawvel hi a mum a, tuipui zau pui pui panga leh tuifinriat engemaw
zat a awm a, chung karah chuan khawmualpui lian tak tak paruk leh a te deuh
engemaw zat bakah thliarkar lian deuh te
leh te reuh te te tam tawk tak a awm bawk a ni. Hengah hian hmakhawsang ata
tawh mihring an lo cheng reng tawh a, nimahsela chung khawmual tam taka mihring
chengte chuan inkalpawhna tur thlawhtheihna emaw, rel(train) emaw, motor emaw,
lawng emaw an la neih loh avangin kum sang tam tak chhung kha anmahni lo chu
khawvelah mihring dang an awm ve tih pawh hre loin an awm reng thin a ni.
Kum sang tam a lo ral hnu chuan Europe
khawmualpui atangin hnam fing hmasa English-ho te, French-ho te, Portugues-ho
te chuan lawng an lo siam thiam ta a, an bul hnai deuha mite nen an lo inkal
pawh tan ta a. An lo changkang chho zel a, lawng tha zawk te an han siam thiam
ta zel a, chu lawng hmang chuan ram hla zawk leh khawmual hran hran an han
hmuchhuak ta zel a; America khawmual an hmuhchhuah tum phei chuan India ram
emaw an ti a, a chhunga cheng hnamte chu an vun a lo sen si a, ‘Red Indian,’ an
ti ta ngawt mai a ni. Tichuan khawmual dang dang an hmuhchhuah belh zel a, chung
khawmual an hmuhchhuah tharah chuan mihring an lo awm ve zel si a, anmahni
anpui ni hauh lo te an lo ni thin a ni. Chu chuan he kan chenna leia mihringte
hi hnam hrang hrang, pianze inang lo tak tak, mi ngo te, vun ngo te, vun hang
te, vun sen te leh vun eng te kan lo ni a, a then chu taksa tawi si, fuke sei
thliam thluam te, a then erawh chu taksa sei si, fuke tawi te kan ni a, a then
chu taksa lem leh fuke inchawih tawk deuh te kan lo ni a. chu chuan a entir dik
tak chu ‘hnamkhat leh thlahkhat kan ni hauh lo a ni,’ tih hi a ni.